Dagelijks zie ik het in mijn praktijk.
Kinderen die school niet (meer) leuk vinden.
Bij de kleuters was het nog wel leuk,
daar mochten we spelen.
Tijdens de intake in mijn praktijk geef ik het kind spelenderwijs een opdracht waarbij er een antwoord wordt gegeven op de volgende vragen:
Wat vind je leuk op school? Wat vind je niet leuk op school?
Buitenspelen scoort het hoogst.
Rekenen en spelling het laagst.
Begrijpelijk als je weet dat de meeste kinderen die bij mij komen moeite hebben met lezen, spelling en / of rekenen.
Opvallend vind ik dat kinderen vanaf groep 3 benoemen dat ze het niet leuk vinden dat ze niet meer (zo vaak) mogen spelen.
Schrijnend vind ik dat.
Het is ook wat ik op scholen zie.
Vanaf groep 3 is de methode leidend.
Het rooster is volgepropt en geven we de lessen die de methodes aangeven.
Een methode kan helpend zijn. Als inspiratiebron, een hulpmiddel om de kinderen te leren wat nodig is. Maar wat ik nu vaak zie is dat de methode leidend is voor de invulling van de dag.
Het geeft houvast, structuur en controle. Als leerkracht doen we het graag goed.
De druk komt ook ‘van bovenaf’: jouw groep moet hoge scores halen want tijdens de analyses moet je kunnen verantwoorden hoe het komt dat jouw groep lager / hetzelfde / hoger scoort dan vorig jaar.
Vraag je je weleens af in hoeverre je tegemoetkomt aan de behoefte van het kind?
De behoefte van een kind is spelen.
Dan heb ik het over het kind dat op de basisschool zit. Dus tot en met groep 8.
Maar tenminste tot en met groep 5 zou er veel meer tijd vrijgemaakt moeten worden voor spelen en bewegen op school.
Wanneer een kind betrokken is, leert het.
Het kind is betrokken als het mag spelen en bewegen. Dus dan leert het!
Wat als we meer tijd zouden krijgen om onze lessen voor te bereiden?
Om als leerkracht de methode als bron te gebruiken, waar je inspiratie uithaalt om je lessen voor te bereiden.
Hoe zou dat voor jou zijn?
Een kleuter heeft minstens 3 uur per dag beweging nodig op school. Daarnaast heeft een kleuter het vrije spel nodig voor een optimale ontwikkeling van de schoolrijpheid. Guy Stevens benoemt in zijn boek "Help te veel kinderen vallen uit op school”, dat kleuters 5 tot 8 uur vrij spel nodig hebben voor de ontwikkeling van de schoolrijpheid.
Hoe geef je je programma vorm als je dit weet? Voldoe je aan de behoefte van de kleuter?
Ook beschrijft Stevens in zijn boek dat kinderen tot en met tenminste groep 5 behoefte hebben aan (vrij) spel. Vooral kinderen die nog niet schoolrijp zijn, ontwikkelings- of gedragsproblemen vertonen, plukken de vruchten van vrij spel op school. (Guy Stevens, Help te veel kinderen vallen uit op school)
De basisvaardigheden
Laten we eens kijken naar de basisvaardigheden. De basisvaardigheden om überhaupt tot leren te kunnen komen. Vanuit de overheid worden de basisvaardigheden gezien als onder andere goed kunnen rekenen en de Nederlandse taal beheersen. Om deze basisvaardigheden te kunnen beheersen moeten we een laagje eronder kijken.
Wat is er nodig om tot leren te kunnen komen?
Het is nodig dat het brein rijp is: schoolrijp. Een brein wordt schoolrijp door verbindingen te maken met de linker- en de rechterhersenhelft. Deze verbindingen zijn nodig om bijvoorbeeld te kunnen leren lezen.
Deze verbindingen in het brein worden aangemaakt door te bewegen en door te spelen!
Bewegen stimuleert de doorbloeding van de hersenen, verhoogt de zuurstoftoevoer en bevordert de groei van nieuwe neuronen, aldus ‘beweegprofessor’ dokter Erik Scherder.
Kinderen worden schoolrijp tussen de 5 en de 8 jaar, ieder kind op zijn of haar tempo. Ons huidige schoolsysteem is zo ingericht dat kinderen 5 of 6 jaar zijn als ze in groep 3 zitten. Hier gaan ze leren lezen, schrijven en rekenen. Sommige kinderen zijn hier klaar voor. Dan gaat het vanzelf. Sommige kinderen niet. Zij zijn nog niet schoolrijp. Het kind kan dan problemen krijgen met leren. Dit uit zich soms al in groep 3, soms pas in groep 4, 5 of 6. Terwijl de oorsprong van dit leerprobleem ligt bij het te vroeg leren op het platte vlak. Te vroeg, omdat het brein nog niet schoolrijp was. Er werd te snel overgegaan op het cognitieve leren voor dit kind. Als we dit niet zouden doen zouden er veel leerproblemen voorkomen kunnen worden.
Wanneer we ieder kind laten starten met een schoolrijp brein voorkomen we deze leer- en gedragsproblemen en beheerst ieder kind de basisvaardigheden zoals goed kunnen rekenen en de Nederlandse taal.
Wat het kind nodig heeft is vrij spel, klimmen, klauteren en experimenteren. Tijdens de training Bewust Bewegen schoolrijpheid staat het huis als metafoor voor het kind. Laag voor laag bouwen we naar de schoolrijpheid toe. Boven in het huis staat het kunnen leren lezen, schrijven en rekenen. Je kunt je concentreren op een taak. De executieve functies kunnen ontwikkeld worden. De lagen waar het huis uit bestaat zijn de primaire reflexen, het lichaamsbewustzijn, evenwicht en balans, de visuele ontwikkeling, de auditieve ontwikkeling, de ruimtelijke oriëntatie. Als dit voldoende via beweging en spel wordt aangeboden, krijgt het kind voldoende zelfvertrouwen om aan het leren te beginnen. Het kind is schoolrijp. Hierdoor ontstaan er veel minder leer- en gedragsproblemen.
Het huidige onderwijssysteem
Ik pleit voor een ander onderwijssysteem. Waarbij er gekeken wordt naar een derde kleuterklas voor kinderen die nog niet schoolrijp zijn. Of een spelende groep 3,4,5. Zodat kinderen op hun eigen tempo kunnen ontwikkelen en als vanzelf klaar zijn voor het leren lezen, schrijven en rekenen. We hoeven niet bang te zijn voor een achterstand bij deze kinderen. Ze halen de tijd vanzelf weer in. Als je rijp bent voor het leren gaat het veel sneller. Denk aan de natuur: vruchten hebben tijd nodig om rijp te worden. Als je het te vroeg plukt smaakt het zuur. Als de vrucht rijp is smaakt het vol en zoet, zoals het de bedoeling is. Geef het kind de tijd om te rijpen. Zodat het kind vol zelfvertrouwen het leerproces aan kan gaan, zoals het de bedoeling is. Het gevolg is een blij kind en een blije leerkracht!
Geef onze kinderen de tijd om te leren, dan gaat het vanzelf!
Spreekt deze blog je aan?
In schooljaar 2025-2026 biedt ‘Praktijk je kunt het’ weer de training “Bewust bewegen schoolrijpheid” aan voor leerkrachten van groep 1 tot en met 4.
Je leert de bouwstenen die nodig zijn om jouw kinderen schoolrijp te maken zodat de basisvaardigheden beheerst kunnen worden. Je leert de theoretische onderbouwing, krijgt boordevol inspiratie en je maakt samen met je team een plan en borging om het te implementeren binnen jullie onderwijs.
Voor meer informatie en contact: https://www.praktijkjekunthet.nl/coaching-op-school
Ook interessant is de subsidie basisvaardigheden. Deze kan jouw school onder andere inzetten om het team te professionaliseren op dit gebied.
De subsidieregeling 'Verbetering basisvaardigheden 2025' heeft als doel ervoor te zorgen dat elk kind goed kan rekenen, de Nederlandse taal beheerst, leert hoe we in Nederland met elkaar omgaan, en het onderwijs verlaat met de benodigde digitale vaardigheden op zak.
https://www.dus-i.nl/subsidies/verbetering-basisvaardigheden-2025
Auteur en foto’s
Marianne van der Meer
Praktijk je kunt het
www.praktijkjekunthet.nl
Reactie plaatsen
Reacties